Forenzen
Het woord forens is afgeleid van het
Latijnse bijwoord foris, wat ‘elders’ of
‘buiten’ betekent. In Tilburg wordt nog
wel eens verzucht en betreurd dat het
wetenschappelijk personeel – hoogleraren
voorop –niet in de stad gaat wonen, maar
forenst. Voor de stad zijn hoger opgeleiden
interessant. Zij hebben een meer dan
gemiddeld uitgavepatroon, wonen doorgaans
in koophuizen, betalen meer gemeentelijke
belastingen et cetera. Het begrip ‘forens’
raakte om die redenen ook in zwang:
stedelingen vestigen zich in een naburige
plaats of een vakantieverblijf om stijgende
belastingen te ontlopen.
Tilburg University stimuleerde lang de
verhuizing van medewerkers naar Tilburg
(of de directe omgeving) met een stevige
verhuispremie: verhuiskosten en een
maandsalaris. In het begin van de 21e eeuw
werd die afgeschaft in het besef dat men
wellicht iets nastreefde dat niet meer van
deze tijd was. Achter de verhuispremies
ging namelijk nog de gedachte schuil
van de universiteitsgemeenschap, zoals
Cobbenhagen* die aan het begin van
de vorige eeuw voor ogen stond. Een
gemeenschap van studenten, docenten en
alumni die letterlijk bij elkaar over de vloer
kwamen.
Dat gemeenschapsideaal stond echter
van meet af aan op gespannen voet met
de feiten. In het derde studiejaar (1931-
1932) bijvoorbeeld woonden 14 van de 21
hoogleraren, lectoren en docenten niet in
Tilburg. Die verhoudingen zijn sindsdien
‘verbeterd’. In het jaar 2000 telde de
universiteit 139 (gewoon) hoogleraren van
wie er 76 in Tilburg of directe omgeving
woonden, bijna 55 procent. Anno 2017 wonen
van de 1.128 wetenschappers (hoogleraren
en universitair (hoofd)docenten, exclusief
student-assistenten en oproepkrachten) er
630 in en om Tilburg, net iets meer dan 55
procent.
Geliefde woonoorden zijn Oisterwijk
en Goirle. Overigens woont tegenwoordig zes op de tien
Nederlanders in een andere gemeente
dan waar men werkt. In slechts 35 van de
388 Nederlandse gemeenten werkt meer
dan de helft van de inwoners in de eigen
woonplaats. Vooral hoogopgeleiden zijn
bereid behoorlijke afstanden af te leggen om
op hun werk te komen, bijvoorbeeld tussen
de Randstad en Tilburg.