Willem Vos & Co.

Hieronder Willem (Wilhelmus Johannes) Vos, geboren Tilburg 25-2-1839, gestorven Tilburg 19-10-1908, leerlooier en drijfriemenfabrikant, oprichter van de firma Willem Vos & Co. Leder en drijfriemenfabrieken Goirkestraat (foto omstreeks 1880) en zijn echtgenote Helena van der Pluijm, geboren Hank (gem. Dussen) 5-12-1844 als dochter van Cornelius van der Pluijm en Adriana van der Pluijm (bijgenaamd "de rijke Jana"), gestorven Tilburg 31-8-1933 (foto omstreeks 1900).

<beeldbank>008079</beeldbank> <beeldbank>007634</beeldbank>

Willem Vos, de oudste zoon van Martinus Josephus was in de jaren '70 van de 19e eeuw met leerlooien begonnen. Na het vak "looien" eerst 3 jaar in Drunen geleerd te hebben, was hij 8 jaar in het buitenland geweest. Het zal in 1873 geen gemakkelijke start zijn geweest. Het looiproces duurde in die tijd 1½ à 2 jaar! Hij zal wel met het maken van drijfriemen de kost hebben verdiend. Hij begon in de Houtstraat, nu Kardinaal Vaughanstraat. Vreemd genoeg wordt de vergunning voor Willems looierij door zijn broer Martinus Jacobus aangevraagd, vreemd, want die was bakker geworden. Misschien heeft het stuk grond waar hij begon (allemaal vlakbij, maar aan de andere kant van de Houtstraat) op Martinus’ naam gestaan?? De familie had nogal wat grond in de buurt van de kerk.

Blijkens artikelen in de Tilburgsche Courant d.d. 10-4-1879 en 9-4-1882 begon Willem in 1879 samen met Francois Jules Monchen de leerlooierij “Monchen & Vos”, welke exact drie jaar later werd ontbonden en vanaf maart 1882 door W.J. Vos voor eigen rekening werd voortgezet. In 1892 werd het bedrijf verplaatst naar wat later Goirkestraat 111 zou worden. Eind 1897 richtte Willem met Nicolaas Hendrikus Eskens de Fa.Willem Vos & Co op. Op 26-8-1898 kocht de firma op een openbare veiling van de erven van Nicolaas Pessers het huis H 469 aan de Goirkestraat met erf, tuin en bijgebouwen (koopprijs 7100 gulden), waarna de familie Vos-van der Pluijm naar de Goirkestraat verhuisde. De huisnummers werden nog ettelijke malen veranderd (1900, 1906: H 682), sinds 1910 Goirkestraat 109. In 1898 was de eerste stoommachine aangeschaft. Op de tentoonstelling "Stad Tilburg" 1909 was de Stoomleder- en Drijfriemenfabriek Willem Vos & Co. nadrukkelijk vertegenwoordigd. Oprichter Willem Vos heeft het niet meer meegemaakt, hij was in 1908 gestorven. Zijn vier zoons zetten het bedrijf voort.

Willem Vos en Helena van der Pluijm waren in 1875 getrouwd; ze kregen zeven kinderen van wie er vier, allen zoons, volwassen werden. Zie foto’s hieronder.

<beeldbank>008080</beeldbank> <beeldbank>008081</beeldbank>

Foto links genomen Goirkestraat 109-111, achter de toenmalige fabriek (rechts is een raam te zien) op 26-9-1911, de huwelijksdag van Sjef (C.A.J.) Vos met Liza (E.C.) Teurlings: Regina Helena van der Pluijm met haar vier zonen v.l.n.r. Frans, Sjef, Antoon en Sander.
Rechts de bruiloft van Frans (F.A.D.M.) Vos en Miet (M.A.J.) de Cock, 16-7-1918: rechts, zittend naast de bruid de wed. Willem Vos-van der Pluijm, achter haar Arnolda Vos en, links van het bruidsmeisje, Francisca Vos, zusters van Willem Vos. Foto genomen achter Goirkestraat 121 waar Sander woonde. Zie ook de foto hieronder.

De twee herenhuizen die de fa. Willem Vos door architect C.J. van Meerendonk in 1915 had laten bouwen voor directeuren Sander en Sjef Vos, Goirkestraat 121 resp. 123 (foto 1992).
<beeldbank>019519</beeldbank> Op no.119 woonde vanaf 1919 Frans Vos. (De vierde broer Antoon woonde in het ouderlijk huis Goirkestraat 109.)

De oudste zoon Cor, die Sjef werd genoemd (Cornelis Adrianus Josephus), geb. 3-7-1878, hield zich bij Willem Vos & Co. vooral bezig met de drijfriemen. Hij woonde met zijn gezin (vier kinderen) van 1911-1916 Goirkestraat 143, van 1916-1969 Goirkestraat 123, vlak bij de fabriek. In 1935 verliet hij de fa. W. Vos & Co. en ging met zijn zonen Wim en Antoon met de drijfriemen verder onder de naam "Gebr. W. & A. Vos, drijfriemen en technische lederwaren industrie”. Zijn echtgenote stierf te Tilburg op 18-2-1958, hijzelf op 8-6-1974.

Zoon Antoon (Adrianus Petrus Antonius), geb. 1-10-1882, werkte aanvankelijk ook bij Willem Vos & Co., had tot 1916 een hoenderpark aan de Bredaseweg 440, maar kwam toen weer terug in het bedrijf. De na de brand van 1912 nieuw gebouwde fabriek was inmiddels flink uitgebreid. Antoon deed de looistof-extractfabriek. Hij was op 14-2-1911 getrouwd met Wilhelmina Maria Ooms; ze kregen vijf kinderen en woonden aan de Goirkestraat 109. Antoon stierf op 13-11-1955, zijn vrouw Mien was al in 1945 gestorven.

Sander (Alexander Martinus Antonius Maria), geb. 10-5-1885, woonde na zijn huwelijk met Sus (Francisca Maria Catharina) Marsé op 6-10-1914 aanvankelijk in de Alleenhouderstraat, daarna tot 1931 Goirkestraat 121, naast zijn broer Sjef. Ze kregen in die periode samen 12 kinderen. Na enkele jaren in Helvoirt te hebben gewoond, was zijn adres van 1935-1967 Bosscheweg 442. Hij overleed op 5-5-1969 in een verpleeghuis in Nijmegen, waarna zijn vrouw terugkeerde naar Tilburg. Daar overleed zij op 20-5-1974. Hun zoon Willem (W.A.M.) zou de laatste directeur van de firma Willem Vos & Co. zijn. Kort na het 100-jarig bestaan van de firma ging de leerfabriek in 1974 met destijds 135 werknemers failliet.

De jongste zoon Frans (Franciscus Antonius Donatus Maria), geb. 4-10-1889, werd anders dan zijn oudere broers niet meer naar kostschool gestuurd, maar naar de Rijks-HBS. Hij trouwde op 16-7-1918 met Miet (Maria Anna Johanna) de Cock. Ze woonden tot 1935 naast Sjef en Sander aan de Goirkestraat 119 en daarna tot 1938 Bredaseweg 304. Toen bouwden ze zelf een huis, Bredaseweg 374, waar nog steeds een vos de gevel siert... Frans was degene die voor Willem Vos & Co. de zakenreizen maakte, vooral voor de looistof-extractfabriek. Geregeld ging hij naar Parijs. Maar er werd ook veel zaken gedaan met Joegoslavië, voor het eikenhout (de schors voor het looistof-extract). Ze kregen twee kinderen. Frans en Miet gingen in 1962 naar Mariëngaarde, ze stierven op 23-3-1963 resp. 7-10-1969.

De onderhavige bijdrage aan het project "Geboren in 1809" is geleverd door een kleindochter van Antoon Vos, mede op basis van het jarenlange genealogische onderzoek van Antoons dochter Regina Helena (1920-2009).

De fabriek en drukwerk

NB. Meerdere foto's van het woonhuis Goirkestraat 109 en het bedrijfspand daarachter zijn te zien op Beeldonline van het RAT.

<beeldbank>038494</beeldbank> <beeldbank>019489</beeldbank>
Schaftende arbeiders voor de gevel van Goirkestraat 109. Het pand werd in 1974 na het faillissement van de firma onteigend, waarna er studenten in werden gehuisvest.

<beeldbank>019490</beeldbank> <beeldbank>019492</beeldbank>
Het zou gesloopt worden, werd echter in 1991 alsnog gerestaureerd.

<beeldbank>038491</beeldbank> <beeldbank>019496</beeldbank> <beeldbank>019504</beeldbank>
De foto links uit 1916 van het complex van de leder- en drijfriemenfabriek van Willem Vos, gemaakt vanaf de Hasseltse kerktoren, geeft een goed overzicht van de fabrieken op het Goirke.
Midden de foto van na de brand in de nacht van 14 op 15 juni 1921. In het midden, achter de verkoolde balken, zijn duidelijk de vaten te zien waarin sinds 1919 het looistof-extract bereid werd.
Rechts een foto van na de brand van 17 augustus 1934.

<beeldbank>019499</beeldbank> Vaten op het terrein van de N.V. Looistof-Extractfabrieken aan de Goirkestraat 109-111 (foto uit "De Ledernijverheid" van 1928).
Het achterste gedeelte was de extractfabriek, het voorste deel magazijn. Het uitbouwsel dat hoger is, is een lift. De vierkante blok op het dak is een waterreservoir; de druk was niet groot genoeg, dus werd er 's nachts opgespaard. Normaal lagen de tonnen niet zo allemaal bij elkaar, maar her en der verspreid waar maar ruimte was. De volle tonnen stonden altijd rechtop. Voor deze foto is de speeltuin van de kinderen Vos even ontmanteld: vooraan links, tussen de 3e en 4e ton staat nog een steun van de wip. De palen zijn van de schommel, rekstok, ringen en een zweefmolen die "reuzenpas" genoemd werd. Naarmate de kinderen groter werden, verdween het ene na het andere speeltoestel. Als laatste stond de paal van de reuzenpas er nog; de kinderen hebben zelf de paal ooit omgetrokken; hun "kindertijd" was voorbij.

<beeldbank>038487</beeldbank> Reclamefoto voor de drijfriemen, op het station.

<beeldbank>061372</beeldbank> Briefhoofd uit 1919, toen de nieuwe fabriek juist helemaal klaar was.

<beeldbank>061373</beeldbank> In 1922 werd de firma een N.V., vandaar een nieuw briefhoofd.

De fabrieksgebouwen werden in de periode 1983-1986 afgebroken.

Terug naar Vos, Martinus