Sluijs, Johannes Arnoldus van der

Johannes Arnoldus van der Sluijs
Bron: Brabantse Gesneuvelden
Volledige namen	Johannes Arnoldus van der Sluijs
Geboortedatum	25-02-1917
Geboorteplaats	Hatert (gemeente Nijmegen)
Adres	Nieuwstraat 72a
Woonplaats	Tilburg
Burgerlijke staat	Gehuwd
Naam echtgeno(o)t(e)	Caroline Kapoh
Beroep	Marinier 1e Klasse
Overlijdensdatum	27-02-1942
Plaats van overlijden	Javazee, ten noorden van Soerabaja op Java (ID)
Bijzonderheden	Gesneuveld tijdens de Slag in de Javazee aan boord van Hr.Ms. ‘Java’.

Geef de oorlog een gezicht!

Kun jij ons helpen met het schrijven van het levensverhaal van deze persoon?

Hoewel het meer dan 75 jaar geleden is dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog blijft het belangrijk de slachtoffers te herdenken. We willen door hun verhaal te vertellen de slachtoffers eren en de herinnering levend houden

Alle Tilburgse oorlogsslachtoffers zijn opgenomen in de Wiki Midden-Brabant en we streven er naar van ieder een levensbeschrijving en foto op te nemen.

Helaas hebben we van sommigen maar beperkte of soms helemaal geen informatie. We hebben jouw hulp nodig deze levensverhalen vast te leggen door ontbrekende informatie aan te vullen met verhalen of foto’s. We ontvangen je reactie graag via info@regionaalarchieftilburg.nl o.v.v. Wiki Oorlogsslachtoffers.

van der Sluijs, Johannes Arnoldus, geboren in Hatert (gemeente Nijmegen) op 25-02-1917, gehuwd met Caroline Kapoh, geen kinderen bekend. Marinier 1e klasse. Zoon van Jakobus van der Sluijs (1884-1974) en Kornelia Maria Merkx (1887-1965). Johannes van der Sluijs is op 27-02-1942 gesneuveld tijdens de Slag in de Javazee aan boord van Hr. Ms. ‘Java’. Dit gebeurde ten noorden van Soerabaja (Java, Nederlands-Indië).

Achtergrond

Johannes Arnoldus van der Sluijs wordt geboren op 25 februari 1917 in Hatert, gemeente Nijmegen. Hij is de zoon van Jakobus van der Sluijs (Driel 1884 – Kerkdriel 1974) en Kornelia Maria Merkx (Driel 1887 – Tilburg 1965). Vader Jakobus, arbeiderszoon, heeft gewerkt als fabrieksarbeider, melkbezorger, leerlooier, stoker en sjouwer. Moeder Kornelia, dochter van een klompenmaker, is voor haar huwelijk dienstbode geweest. Jakobus en Kornelia trouwen in 1909 in Driel. Zij krijgen in totaal vijf kinderen: twee dochters en drie zonen. Johannes is het derde kind. Een dag na hun huwelijk verhuizen Jakobus en Kornelia van Driel naar Oppum bij Krefeld (DU), waar zij hun eerste twee kinderen krijgen. In maart 1916 vestigt het gezin zich in Hatert. Hier worden de volgende twee kinderen geboren. In mei 1928 gaat het gezin van Hatert naar Tilburg, waar zij hun laatste kind krijgen. In Tilburg woont het gezin op Kapelstraat 16 (1928); Jan van der Heijdenstraat 15 (1930) en Nieuwstraat 72a (1932).

Bij de Marine

In oktober 1935 verlaat Johannes van der Sluijs het ouderlijk huis op Nieuwstraat 72a en wordt als marinier 3e klasse ingeschreven op de marinierskazerne op Oostplein 14 in Rotterdam. In 1937 zal zijn buurjongen op Nieuwstraat 72b, Andreas Hubertus Emmen, ook naar deze kazerne gaan. In november 1936 wordt Johannes vanuit Rotterdam geregistreerd in Den Helder aan boord van de kruiser Hr.Ms. ‘De Ruyter’. Op enig moment vaart hij van Nederland naar Nederlands-Indië. Hier trouwt hij met Caroline Kapoh, “een inlandse Christenvrouw”. Caroline is op 30 december 1909 geboren in Kota Radja op Sumatra (Nederlands-Indië) en is eerder gehuwd geweest met Cornelis Wilhelmus Jeltema, korporaal bij de mariniers. Uit dit eerdere huwelijk, dat in 1938 is ontbonden, is een zoon geboren. Het is niet bekend of Johannes en Caroline samen kinderen hebben gekregen.

Hr.Ms. ‘Java’ in 1927

Bron: Collectie Nederlands Instituut voor Militaire Historie.

Kaart van het gebied van ABDACOM, januari-februari 1942

Bron: Wikimedia Commons

Kaart met de locaties waar het Hr.Ms. ‘De Ruyter’ en Hr.Ms. ‘Java’ zijn gezonken

Bron: netherlandsnavy.nl

Overzichtskaart van de Japanse invasie van Sumatra en Java; omcirkeld is de plaats van de Slag in de Javazee, februari 1942

Bron: HMSO, 1954

Japanse inval van Nederlands-Indië

Eind 1941 valt Japan de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbor op Hawaï aan. Daarmee begint de Japanse veroveringscampagne van het verre oosten. In januari 1942 start Japan met de verovering van Nederlands-Indië. Als eerste vallen delen in het noorden van Celebes en Borneo. Begin februari 1942 bereidt Japan aanvallen voor op de ‘Malay Barrier’ (Maleise Barrière), de strategische aanduiding van een gebied dat de geallieerden moeten verdedigen tegen Japan. Het gebied omvat Maleisië, Sumatra, Java en de eilanden oostwaarts in de richting van Australië, en is rijk aan olie en andere strategisch belangrijke bronnen. Java is het middelpunt van het gebied. Het eiland herbergt het Nederlands bestuurscentrum en het grootste deel van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) en de luchtmacht. Ook heeft Java twee strategisch belangrijke marinebases, de ene in Soerabaja en de andere in Tandjong-Priok. Vanuit deze havens kunnen geallieerde schepen operaties uitvoeren. Bezetting van Java zou de Japanners de controle in handen geven over de Maleise Barrière. In een poging de Japanse opmars te stuiten en de bezetting van Java te voorkomen, bereidt ABDACOM, een coalitie van Amerikaanse, Britse, Nederlandse en Australische schepen, zich voor op een zeeslag met de keizerlijke Japanse marine. Er staat veel op het spel. Verlies van de zeeslag zou voor de geallieerden betekenen dat voor Japan de laatste hindernis zou verdwijnen om Oost-Azië te overheersen. Voor Nederland zou verlies een definitieve verandering betekenen van zijn relaties met Nederlands-Indië. Japan heeft echter een goed getrainde marine en een superieure vloot, terwijl ABDACOM beschikt over haastig bijeengebrachte, slechter bewapende, en veelal verouderde schepen. De kansen voor de geallieerden zijn niet gunstig.

Slag in de Javazee, 27-28 februari 1942

Op 26 februari 1942 vaart een geallieerd eskader, onder de naam ‘Combined Striking Force’ de haven van Soerabaja uit om te zoeken naar de Japanse vloot. Het eskader ontmoet die dag geen Japanse schepen. Op 27 februari 1942 treft het eskader het oostelijk smaldeel van de Japanse vloot. Voor de aanval op Java heeft het Japanse opperbevel de eigen vloot in twee smaldelen gesplitst. Het oostelijk smaldeel staat onder commando van schout-bij-nacht Tagaki Takeo en omvat vier kruisers en veertien torpedobootjagers. Het eskader van de geallieerden bestaat uit vijf kruisers en negen torpedobootjagers van de vier deelnemende marines. Twee van de kruisers zijn Nederlands: Hr.Ms. ‘De Ruyter’ en Hr.Ms. ‘Java’. Hr.Ms. ‘De Ruyter’ is het vlaggenschip van het eskader, waarop de Nederlandse schout-bij-nacht [Karel Doorman verblijft. Hij voert het bevel over het eskader. Johannes van der Sluijs is marinier 1e klasse op het Hr.Ms. ‘Java’. De kruisers worden begeleid door negen torpedobootjagers, waaronder de Nederlandse jager Hr.Ms. ‘Kortenaer’. Anders dan de geallieerden hebben de Japanners de beschikking over verkenningsvliegtuigen, zodat zij goed op de hoogte zijn van de positie van het geallieerde eskader, terwijl de geallieerden moeite hebben de Japanse schepen te lokaliseren.

Rond 16:15 uur op 27 februari 1942 begint de Slag in de Javazee wanneer de ‘Combined Striking Force’ in gevecht raakt met het Japanse oostelijke smaldeel. Dit gebeurt op circa zestig mijl ten noordwesten van Soerabaja. Bij zonsondergang is het geallieerde eskader inmiddels zwaar gehavend. Karel Doorman heeft op dat moment alleen nog de beschikking over vier kruisers. Drie torpedobootjagers, waaronder het Nederlandse Hr.Ms. ‘Kortenaer’, zijn intussen tot zinken gebracht. Een Britse kruiser is zo zwaar beschadigd dat het schip onder begeleiding van de Nederlandse torpedobootjager Hr.Ms. ‘Witte de With’ naar Soerabaja moet terugkeren. Vijf andere torpedobootjagers moeten ook naar de haven terug, waarvan vier wegens brandstofgebrek. Een half uur voor middernacht raken Doorman en zijn vier overgebleven schepen slaags met twee Japanse kruisers, ‘Nachi’ en ‘Haguro’. De Japanse kruisers brengen kort na elkaar het Hr.Ms. ‘De Ruyter’ en het Hr.Ms. ‘Java’ met torpedo’s tot zinken. De twee overgebleven geallieerde kruisers weten in de nacht van 27 op 28 februari aan de zeeslag te ontsnappen.

Ondergang van het Hr.Ms. ‘Java’

De ‘Gedenkrol van de Koninklijke Marine 1939-1962’ vertelt hoe het Hr.Ms. ‘Java’ ten onder is gegaan: Tijdens de slag in de Javazee op 27 februari 1942 werd de kruiser Hr.Ms. Java omstreeks 23.20 uur aan stuurboord bij de achtermunitiebergplaats getroffen door een torpedo van een der Japanse zware kruisers. Het achterschip brak af ter hoogte van de longroom, de achtermachinekamer liep vol en het schip maakte snel slagzij over stuurboord. Het zonk binnen vijftien minuten.

Dood in de Javazee

Van het Hr.Ms. ‘Java’ sterven 550 bemanningsleden. Van het Hr.Ms. ‘De Ruyter’ komen ongeveer 350 bemanningsleden om, onder wie Karel Doorman. In totaal heeft de Slag in de Javazee (video) het leven gekost aan 2300 geallieerde zeelieden, onder wie 915 Nederlanders. Naar schatting tien tot 35 Japanse zeelieden verliezen tijdens de slag hun leven. Van de overlevenden aan de kant van de geallieerden gaat het merendeel naar Japanse krijgsgevangenkampen. Johannes van der Sluijs is daar niet bij; hij is omgekomen bij het zinken van het Hr.Ms. ‘Java’. Japan verovert Java en de rest van Nederlands-Indië en op 8 maart 1942 capituleert Nederland, wat de volgende dag bekend wordt gemaakt. Johannes is vermeld op het Karel Doorman-monument dat is geplaatst op het Ereveld Kembang Kuning in Soerabaja.

Gebeurtenis

• Tilburgers omgekomen onder Japanse overheersing

Bronnen

Dit is een selectie van de gebruikte bronnen. In de noten staan alle gebruikte bronnen.

• Regionaal Archief Tilburg 565 Collectie documentatie Tilburg 1940-1945, map 237
• Netwerk Oorlogsbronnen
• Brabantse gesneuvelden
• Delpher

Literatuur

Dit is een selectie van de geraadpleegde literatuur. Alle gebruikte literatuur staat in de noten.

• Gerrit Kobes en Ad de Beer, 'Het leven gebroken in het Verre Oosten. De geschiedenissen van de Tilburgers die om het leven kwamen in de strijd tegen Japan, als gevolg van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië (1941-1945), de Indonesische kwestie (1945-1949) en het conflict in Korea (1950-1953)', in: Tilburgse sprokkelingen. Bijdragen tot de Tilburgse geschiedenis Tilburg 2003 (THR 11).
• Dr. A.M.C. van Dissel, 'Uit de kluis van Hr.Ms. De Ruyter', in: Marineblad jrg. 122 nr. 1, februari 2012.
• C. Dullemond, 'De reikwijdte van een misverstaan signaal', in: Militaire Spectator jrg. 183 nr. 1, 2014.
• Harry Floor (samensteller), Gedenkrol van de Koninklijke Marine 1939-1962, Weesp z.d.
• Lieutenant Commander William P. Mack, 'U. S. Navy, The Battle of the Java Sea, August 1943', in: United States Naval Institute Proceedings August 1943, Vol. 69/8/486.
• Anita van Stel, '75 jaar Slag in de Javazee – All ships follow me', in: NC Magazine, najaar 2017.

Externe links

• Johannes Arnoldus van der Sluijs op Oorlogsbronnen.nl
• Oorlogsgravenstichting, persoonsdossier van Johannes Arnoldus van der Sluijs.
• Johannes van der Sluijs op Brabantse Gesneuvelden.