Pedel

De pedel loopt met de pedellenstaf voor het cortège van hoogleraren uit. Het woord ‘pedel’ is afgeleid van het Latijnse woord voor voet, of voeten ‘pes-pedes’. Als voorop-loper maakte de pedel de weg vrij voor de hoogleraren. Daarvoor dient ook de staf, er kan zo nodig mee worden geslagen.

Representatieve taak

Oorspronkelijk was de pedel aan de Nederlandse universiteiten degene die de inschrijvingen en examens voor studenten en promovendi verzorgde. Organisatorisch is de pedel bij sommige universiteiten daarom nog bij de studentenadministratie ondergebracht. Maar steeds meer is de taak van de pedel representatief, één van de visitekaartjes van de instelling. Om die reden is de pedel tegenwoordig op veel universiteiten te vinden bij het bureau van de rector, of zoals in Tilburg het Executive Office. De eerste pedel van de universiteit was Auke Vleer. Wilko Elsinga bekleedde de functie het langst (2000 tot 2019), terzijde gestaan door 'hulppedellen'. In 2019 werd de eerste vrouwelijke pedel benoemd, in een duobaan die bekleed wordt door Renata van Leeuwaarde (links) en Astrid van Hemert.

Ceremoniemeester

De pedel is de ceremoniemeester bij academische zittingen: promoties, oraties, afscheidsredes. En ook bij de opening van het academisch jaar en dies natalis. Hij (steeds vaker een zij), is de hoeder van het protocol, die waakt over tradities en decorum. Dat protocol schrijft bijvoorbeeld de volgorde van het cortège voor. Bij een oratie: eerst de rector en de inaugurerende hoogleraar. Dan de decaan van de betreffende faculteit. Vervolgens de gasten van andere universiteiten en de emeriti. En dan de hoogleraren van de eigen universiteit, in volgorde van anciënniteit van benoeming (dus niet leeftijd).

Ontzorging

De Tilburgse pedel ‘ontzorgt’ de promovendi: zij (of hij) regelt hun receptie, de audiovisuele ondersteuning, de eventuele fotograaf et cetera. Alles in stijl, voor het welslagen van een diepzinnige, maar ook feestelijke dag.