Openbaar bestuur

Openbaar bestuur verwijst naar ‘het geheel van organisaties, processen en structuren waarbinnen voor de maatschappij bindende beslissingen worden genomen’. In de volksmond ook wel: de overheid. Op meerdere manieren is de Tilburgse universiteit verbonden met het openbaar bestuur.

Publiek geld en regels

Om te beginnen heeft de universiteit een ingewikkelde relatie met het openbaar bestuur. Op grond van artikel 23 van de Nederlandse Grondwet – waarin onder meer de zogeheten financiële gelijkstelling is geregeld tussen openbaar en bijzonder onderwijs – komt het leeuwendeel van de middelen van de universiteit van het openbaar bestuur. Met dat geld is gaandeweg ook een enorme regeldrift ontstaan die vrijwel elk aspect van de universiteit raakt: de inrichting ervan (inclusief bijvoorbeeld de relatie tussen examencommissies en faculteitsleiding), de medezeggenschap van studenten, de accreditatie van opleidingen, de bekostiging van opleidingen, de toelating tot opleidingen en - via de studiefinanciering - ook het inkomen van studenten. En dat terwijl artikel 23 van de Grondwet juist bedoeld was om de vrijheid van onderwijs te waarborgen.

Prestatieafspraken

Vooral sinds de zogeheten ‘prestatieafspraken’ is het openbaar bestuur doorgedrongen in de haarvaten van het onderwijs. De universiteit dient afspraken te maken over uitval in het eerste jaar, over de doorstroming na het eerste jaar en over het percentage docenten met een BKO (basiskwalificatie onderwijs). Lessen uit onder meer Tilburgs onderzoek naar prestatiesturing zijn bij de invoering niet meegenomen. In het onderzoek werd gewezen op onbedoelde effecten: lagere in plaats van hogere onderwijskwaliteit. Het streven naar minder uitval en snellere doorstroming leidt gemakkelijk tot lagere eisen. Dat gevaar is anno 2017 nog niet geweken.

Onderzoek naar openbaar bestuur

Tilburg University is ook met het openbaar bestuur verbonden via het onderzoek. Het openbaar bestuur vormt het recht en past het vaak ook toe (dat geldt in ieder geval voor het publiekrecht) en toetst het via het recht. Bij de faculteit Rechten – en bestuurskunde in het bijzonder – is er daarom vrijwel geen onderzoek dat niet op enig niveau (van lokaal tot globaal) van openbaar bestuur betrekking heeft. Ook bij disciplines als organisatiewetenschappen, filosofie en public economics vindt onderzoek plaats naar organisaties in de publieke sector oftewel het openbaar bestuur. Veel van dat onderzoek wordt dan weer gefinancierd door het openbaar bestuur, van Europese Commissie tot gemeente Tilburg. En door NWO, dat ook bij het openbaar bestuur hoort.

Alumni in het openbaar bestuur

Via haar alumni is de universiteit eveneens met het openbaar bestuur verbonden. Tal van alumni en (oud)hoogleraren hebben daar een baan gevonden. Zo was Jan de Quay minister-president van 1959-1963, Norbert Schmelzer in de jaren vijftig staatssecretaris op het ministerie van Binnenlandse en van Algemene zaken en was anno 2017 oud-rechtsstudent Klaas Dijkhoff (1981) staatssecretaris van Veiligheid en justitie. Op lokaal niveau zijn er legio wethouders en burgemeesters met een opleiding aan de Tilburgse universiteit. In het huidige college van Tilburg zetelen de alumni Erik de Ridder en Berend de Vries, in het provinciebestuur van Brabant treffen we bijvoorbeeld Christophe van der Maat aan. Ook zijn er topambtenaren van Tilburgse komaf. Alumnus Richard van Zwol werd bij zijn vertrek als secretaris-generaal van het ministerie van Binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties in NRC geportretteerd vliegend in een supermankostuum.