Gedragseconomie

Homo economicus

Gedragseconomen zijn overtuigd dat het toevoegen van psychologische invloeden het realisme van een economische analyse vergroot. Adam Smith stelde in ‘The Theory of Moral Sentiments’ (1759) al voor om individueel economisch gedrag te onderzoeken via psychologische experimenten. Desondanks bleef de rationele mens (‘homo economicus’) lang het uitgangspunt in de economie. Pas vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw komt hierin een kentering door psychologen als Daniel Kahneman en Amos Tversky die hun cognitieve modellen voor keuzegedrag met economische modellen voor rationeel gedrag gaan vergelijken.

Gedragsbeïnvloeding

In de afgelopen decennia heeft de gedragseconomie een hoge vlucht genomen. Ook is de interesse van overheden en bedrijven voor toepassing gegroeid, denk daarbij aan het bevorderen van duurzaam, gezond, en verantwoord financieel gedrag. Een belangrijke maatschappelijk inzicht is dat er meer manieren zijn om gedrag te beïnvloeden dan wet- en regelgeving, belastingen, subsidies en bewustwordingscampagnes. Het is zaak te onderzoeken op welke wijze je keuzes aanbiedt, dat gebeurt niet neutraal. Denk bijvoorbeeld aan beleid om het aantal orgaandonoren te vergroten. Als ‘niet als donor geregistreerd staan’ de ‘stille keus’ is, leidt dit tot veel minder geregistreerden dan wanneer ‘wel als donor geregistreerd’ staan de stille keus is en als je je expliciet moet afmelden.

Wetenschappers

Bij Tilburg School of Economics and Management (TiSEM) zijn vele wetenschappers op het gebied van de gedragseconomie actief. Zo bestudeert Peter Kooreman onder meer het keuzegedrag van consumenten en huishoudens. Jan Potters voert experimenten uit op het gebied van keuzegedrag (bijvoorbeeld altruïsme). Ben Vollaard onderzoekt preventiegedrag van potentiële slachtoffers van diefstal. Rik Pieters onderzoekt de effecten van reclame en de rol van aandacht en emoties in consumentenbeslissingen. En Henriëtte Prast test inzichten uit de gedragseconomie voor het maken van (beter) overheidsbeleid ten aanzien van financiële planning, gezondheid en duurzaamheid.

Multidisciplinaire samenwerking

Gedragseconomie beperkt zich niet tot de eigen faculteit. Zo onderzoekt Prast samen met Fons Maes en Monique Pollman (Tilburg School of Humanities) of de interesse in beleggen en risico nemen wordt beïnvloedt door het gebruik van masculiene metaforen (oorlog, strijd, kracht). TiSEM en TSB werken ook samen binnen het Tilburg Institute for Behavioral Economics Research (Tiber).