Decaan

De hoogleraar die aan het hoofd staat van een faculteit, wordt decaan genoemd. Het begrip stamt af van het Latijnse decanus, dat letterlijk ‘hoofd over tien (man)’ betekent. Het begrip werd in militaire zin gebruikt in het Romeinse rijk, maar komt ook voor bij middeleeuwse kloosterordes. Het Engelse woord dean heeft dezelfde klassieke oorsprong. Vrouwen worden steeds vaker decaan, maar er bestaat geen vrouwelijke variant van het woord.

Academische leiders

Sinds de invoering van de Wet op het Hoger en Wetenschappelijk onderwijs (WHW) in 1972 is de decaan integraal eindverantwoordelijk voor het bestuur en het beheer van de faculteit. Tot die tijd was de decaan een gezaghebbende hoogleraar - afkomstig uit de eigen faculteit - die optrad als voorzitter van een meerhoofdig faculteitsbestuur. Hij was vooral verantwoordelijk voor onderwijs en onderzoek binnen de faculteit. De bevoegdheden voor personeel en financiën berustten bij de secretaris van het faculteitsbestuur. Als vooruitgeschoven post van de wetenschappelijke staf vertegenwoordigde hij de faculteit naar het College van Bestuur.

Sinds de WHW valt de decaan hiërarchisch onder het College van Bestuur en is hij formeel eindverantwoordelijk voor de faculteit. Hij kan een managementteam of een faculteitsbestuur om zich heen verzamelen – beide varianten komen voor binnen Tilburg University. In alle gevallen wordt de decaan bijgestaan door een directeur die is belast met de bedrijfsvoering van de faculteit.

Beroepsdecanen

Het decanaat is doorgaans een fulltime functie. Het accent ligt op bestuur en beheer, maar er is een zodanig directe relatie met het proces van onderwijs, onderzoek en valorisatie dat de functie per definitie wordt uitgeoefend door een hoogleraar. In de systematiek van de Universitaire Functie Omschrijvingen – waar aan iedere werknemer van een Nederlandse universiteit een van de 115 functieprofielen wordt toegekend, met een bijhorend functieniveau - is de decaan ondergebracht in de kolom ‘Onderwijs en Onderzoek’. Het salaris bedraagt tussen de 6.300 en 9.100 euro per maand, afhankelijk van de grootte van de faculteit. Binnen Tilburg University is het gebruikelijk dat een decaan gedurende zijn of haar aanstelling een toeslag op het salaris ontvangt uit de eigen gelederen.

Steeds vaker zijn decanen beroepsbestuurders en niet per se afkomstig uit de eigen faculteit of universiteit. De eerste decaan in die zin aan Tilburg University was Arie de Ruijter, die zowel decaan was van de faculteit Sociale wetenschappen als van de faculteit Geesteswetenschappen. In het lustrumjaar 2018 van de universiteit kenden drie van de vijf faculteiten een ‘decaan van buiten’: Wim Drees (Tilburg School of Humanities), Jantine Schuit (Tilburg School of Social and Behavioral Sciences) en Geert Vervaeke (Tilburg Law School).