Academisch kwartiertje

De herkomst is niet helemaal duidelijk, maar op vrijwel alle Nederlandse universiteiten is (of was) het een begrip ‘het academisch kwartiertje’. Als het rooster vermeldt dat een college om 09.00 begint, dan betekent dat in de praktijk dat het om 09.15 begint. Aangezien colleges vrijwel altijd ook nog een pauze van een kwartier kenden, duurt een college op papier twee uur, maar is het in de praktijk een kwart korter.

Professoraal kwartiertje

In de 19e eeuw bestond de praktijk al, ook in het buitenland, maar heette toen nog ‘professoraal kwartiertje’. Zo schreef een Nederlander, die in 1871 in Heidelberg colleges volgde bij de natuurkundige Hemholtz: “Tallooze studenten, uit alle oorden der wereld, komen jaarlijks de lessen van dezen hoogleeraar volgen. Gedurende het professoraal kwartiertje, eer de hoogleeraar binnen komt, hoort men daar engelsch, fransch, poolsch, hollandsch, grieksch, russisch, letterlijk alles door elkander.”

Academisch uur

In Tilburg beginnen de colleges sinds jaar en dag op het tijdstip dat in de collegeroosters staat. Wel kent de universiteit een wat andere vorm van het academisch kwartier, en wel bij academische zittingen. Tot 2016 begonnen promotieplechtigheden een kwartier na het hele uur, waardoor de verdediging ten hoogste drie kwartier in beslag nam. In het promotiereglement staat in artikel 24.4 dat een dergelijke zitting ‘een academisch uur’ dient te duren. Wat in de praktijk één uur, minus een academisch kwartier blijkt te zijn. Vanaf 2016 starten de zittingen echter precies op het hele uur, en ze duren ook precies één uur. Daarin begrepen is nog wel een specifiek kwartier: vijftien minuten heeft de promovendus om - in begrijpelijke taal - zijn of haar lekenpraatje te houden.