Secretaris van de Universiteit

Machtige functionaris

Het begrip ‘secretaris’ beweegt zich tussen het wat stoffige imago van een dienstbare griffier en de machtige manager. Het zwaartepunt ligt in de moderne tijd bij het tweede, maar hangt toch nog af van taak, omvang en structuur van de organisatie. Maar ook van de ruimte die de secretaris krijgt of - onder gedogen van het college van bestuur - neemt.

De Wet wetenschappelijk onderwijs 1970 introduceert de ‘secretaris van de universiteit’. De suggestie van alomvattendheid en onafhankelijkheid doet vermoeden dat de functionaris een machtig man moet zijn. Of vrouw: intussen kent Tilburg University drie vrouwen die de functie hebben vervuld (Wilma de Koning, Mylene Zwaans en Abigail Vermeulen).

Gesprekspartner CvB

Op papier is dat ook zo, al is de ‘titel’ ondertussen uit de wet verdwenen. Afhankelijk van ontwikkeling, grootte en bestuurlijke opvattingen hebben de universiteiten een heel diverse bestuurscultuur ontwikkeld. Maar in het bestuurs- en beheersreglement van Tilburg University is de secretaris gehandhaafd. De secretaris wordt benoemd door het College van Bestuur en staat het CVB bij in bestuurlijke verrichtingen en uitvoering van het instellingsbeleid. Daarbij is de secretaris belast met de leiding van Executive Services dat het CvB en de Medezeggenschap ondersteunt. Ook worden hier de juridische ondersteuning en de internal auditing voor de universiteit uitgevoerd. Bovendien is de secretaris algemeen directeur van de instelling: directeur der directeuren van schools en services.

Tot 2016 hield de secretaris kantoor in het gangetje naast de aula, waar anno 2017 het gehele CvB is gevestigd. De kamers droegen in vroeger tijden de nummers A1 t/m A4. En in het nummer met het meeste prestige resideerde de secretaris. Maar A4 heeft een open haard en een bijkamertje met wijnvoorraad en toilet, en was daarom toch beter bestemd voor de voorzitter van het CvB dan A1. Hoe dan ook men zat bij elkaar om de hoek, en dat past wel bij de “inspirerende en overtuigende gesprekspartner en adviseur voor het CvB” die de secretaris dient te zijn blijkens een advertentietekst uit 2014.

Karakters

Die gewenste nabijheid is de onderlinge verhoudingen overigens niet altijd ten goede gekomen, zeker als het prestige van de bewoners van de bestuursvleugel de onderlinge harmonie in de weg stond. Omdat de functie ook op allerlei manieren complex bleek, zijn nogal wat secretarissen voortijdig vertrokken. De kortst zittende was de onverstoorbare oud-advocaat Gerard van den Beld, die zijn heil binnen een jaar elders zocht, nadat hij bij zijn aantreden in 1969 pardoes met de bezetting werd geconfronteerd. De functie blijkt ook in later tijden niet altijd eenvoudig. In het tweede decennium van de 21e eeuw telde de universiteit niet minder dan vijf secretarissen. In 2021 werd Hans-Georg van Liempd benoemd.

Legendarisch was de krachtige reputatie van Herman Hopman die meerdere colleges diende maar in 1988 toch het veld moest ruimen na een hoog oplopend conflict met het CVB onder Ruud de Moor. Niet voortijdig was het vertrek van de eveneens geroemde Jef van de Riet. Deze hoeder der goede verhoudingen vertrok in 2005 na twaalf jaar om secretaris te worden van de Radboud Universiteit. Om later ook nog voorzitter te worden van het Landelijk Secretarissen Overleg Nederlandse Universiteiten.