CUBE
Het onderwijs- en zelfstudiegebouw van de universiteit is een schepping uit 2017 van Kees Kaan. Deze in Rotterdam gevestigde architect is zelf hoogleraar, in Delft op het vakgebied Complex Projects. Dat kwam hem misschien wel van pas, want bij het ontwerp van CUBE moest onder meer rekening gehouden worden met de oudste architectuur op de campus, het Cobbenhagengebouw, ontworpen door Jos. Bedaux in de jaren ’50 van de vorige eeuw. Dat rekening houden met betekent eigenlijk dat de bouwheren van de universiteit een verwijzing verwachtten naar het oudste gebouw. Dat wordt allerwege als een van de beste scheppingen op de campus gezien, en niet voor niets is het sinds 2015 een rijksmonument.
Modulair ingericht onderwijs
Veel van de onderwijsruimtes op de campus stammen uit de jaren zeventig en het einde van de vorige eeuw (met name het Warande*- en Dantegebouw). De collegezalen zijn vooral geschikt voor hoorcolleges en worden door studenten en docenten veelal als verouderd gekwalificeerd. Daarnaast is er in Tilburg een tekort aan collegezalen door het groeiend aantal studenten. En is er sinds 2016 een onderwijsprofiel, dat onder meer een intensiever en directer contact met de docent wil stimuleren en ruimte wil bieden aan ‘modulair ingericht’ onderwijs.
Modern onderwijsgebouw
De optelsom van verouderde voorzieningen, studententoename en onderwijsvernieuwing leidden tot de plannen voor een nieuw onderwijsgebouw. In de zogeheten ‘vastgoedstrategie 2014-2018’ komt voor het eerst zo’n gebouw voor, met de werktitel OZC, wat staat voor Onderwijs en Zelfstudie Centrum. Het komt op de plaats van de (in 2015 gesloopte) barakken waarin sociale wetenschappen huisde en voorziet in een groot aantal nieuwe zalen met een U-opstelling en 350 zelfstudieplekken. Tevens zijn er tentamenzalen (waar tentamens ook digitaal kunnen worden afgenomen) en een collegezaal met een capaciteit van 600 personen die in tweeën te delen is. Tot de moderne technische uitrusting behoren dubbele projectie, streaming video, geluidsversterking, camera’s die kunnen worden ingezet voor live verbindingen et cetera.
Relatie met gebouwen Bedaux
Kaan heeft met CUBE een gebouw gemaakt dat, net als het Cobbenhagengebouw, vierkant van vorm is en ook nog eens betrekkelijk laag. Verder telt CUBE eveneens twee verdiepingen en een tussenverdieping en zelfs heeft het, net als het gebouw van Bedaux, binnentuinen. Ook de gevels tonen verwantschap. Toch zijn de verschillen groter dan de overeenkomsten. Nemen we de binnentuin. Bedaux heeft twee tuinen ingebed in het gebouw, verwijzend naar de binnentuinen van de klassieke oudheid en de Middeleeuwen – waar de tuin een plaats was voor studie en reflectie. Ook bij Kaan spelen binnentuinen (of patio’s) een grote rol. Echter, zijn gebouw lijkt eerder op te gaan in de natuurlijke omgeving dan dat er naar verwezen wordt. Dat wordt bewerkstelligd doordat de grote glazen wanden zicht bieden op niet alleen de kleine patio’s, maar ook op het groen van de campus zelf. Het gebouw van Bedaux wordt wel eens kloosterlijk genoemd, vanwege de beslotenheid, de lange gangen en de stemmige lichtinval. CUBE daarentegen is veel opener van aard, de binnenwereld en buitenwereld lopen permanent in elkaar over. Het gebouw is een metafoor voor transparantie, wat van het aloude Cobbenhagengebouw niet gezegd kan worden. De wording van het gebouw is vastgelegd.
Naamgeving
Dan de naam. CUBE. In 2007 ging de ooit zo eenvoudige systematiek van naamgeving op de schop. Tot dan heette het Cobbenhagengebouw gebouw A, het Koopmansgebouw was gebouw B, het Goossensgebouw C enzovoort. Helemaal deugdelijk werd het systeem overigens niet doorgevoerd. Letters in het alfabet werden overgeslagen, zodat bijvoorbeeld gebouw P kon verwijzen naar de psychologen, S naar de sociologen en, jaren later, gebouw L naar de Library. De systematiek van 2007 bracht met zich mee dat alle faculteitsgebouwen sindsdien de namen van wetenschappers of denkers dragen. Met de aantekening dat het gebouw van de faculteit Katholieke Theologie in Utrecht zich aan die wetmatigheid onttrekt. De namen van de overige gebouwen zijn ontleend aan van alles en nog wat: aan belangrijke voormannen van de universiteit (Cobbenhagen en Goossens), aan een regionale bisschop (Zwijsen) of aan hun functie (Restaurant, voorheen Mensa en daarna Foodplaza genoemd). Dan hebben we het Vigilant Building, ontleend aan de beveiligers, de Faculty Club aan de academische ontmoetingen, het Tias-gebouw aan de business school) of het Warandegebouw dat de naam dankt aan het achtergelegen bos. Ook hebben we nog Grand Café Esplanade, dat indertijd genoemd is naar de laan waaraan het ligt, terwijl die laan officieel universiteitslaan heet. Met een dergelijke reeks wekt het geen verwondering dat het huidige college het onderwijsgebouw dan maar CUBE noemde – naar de vorm. Al is CUBE geen echt vierkant; het heeft de vorm van een Grieks kruis. What’s in a name? De betekenis van de naam is aan ieders verbeelding, zo liet collegevoorzitter Koen Becking dan ook heel verstandig optekenen in het fraaie boekje dat bij de opening verscheen. “Op die manier komt het gebouw tot leven.”